خوبان خراسانی – مرحوم آیت الله ملاعباس تربتی (۱۲۵۱ تربت‌حیدریه – ۱۳۲۲ تربت‌حیدریه|مشهد)

مرحوم آیت الله در روستای کاریزک ناگهانی واقع در ۱۵ کیلومتری تربت حیدریه متولد شد. نخست به مکتب‌خانه روستا رفت و سپس برای ادامه تحصیل به شهر تربت فرستاده شد. در شهر ترب تحیدریه، مدرسه حاج شیخ یوسفعلی، نزد آخوند حاج ملاعبدالحمید به فراگیری علوم دینی پرداخت.

پس ازآن برای تکمیل دانسته های خود به مشهد آمد و مدتی بعد به خواسته پدر به روستا برگشت، ازدواج کرد و زراعت مشغول شد. پس از فوت پدرش، آیت الله شیخ علی اکبر تربتی اصرار نمود که وی به شهر تربت برود. در جریان مشروطه آخوند ملا محمدکاظم خراسانی برای همه شاگردانش که علمای ولایات ایران بودند احکامی صادر کرده بود ازجمله برای حاج شیخ علی اکبر تربتی. لذا مجتهد تربتی نیز او را برای ریاست بلوک «زاوه» انتخاب کرده بود. با تأسی به علمای مبارز عصر خود حکومت را غاصب می‌دانست. در نامه هایی که برای حل مشکلات مردم به نمایندگان دولت می‌نوشت، هرگز آنها را با القاب مخاطب نمی‌ساخت. از متصدیان امور می‌خواست تا مشکل مردم را حل کنند و خود هرگز خواسته های ناروای آنان را اجابت نمی‌کرد. سال ۱۳۰۰ یکی دوماه در مشهد اقامت گزید و به درخواست مردم در ماه رمضان در مسجد گوهرشاد نماز ظهر و عصر می‌خواند و پس از نماز به منبر می‌رفت. سال ۱۳۰۱ ه.ش به کمک زلزله زدگان تربت شتافت. ماه رمضان یکی از سال‌ها، حاج شیخ عباس قمی در مشهد می‌ماند و در مسجد گوهرشاد به سخنرانی می‌پردازد. ملاعباس برای بهره‌مند شدن از محضر محدث قمی، سخنرانی خود در تربت‌حیدریه را تعطیل کرده و به مشهد وارد می‌شود و به عنوان مستمع، در مسجد گوهرشاد می‌نشیند. محدث قمی به محض مشاهده حاج آخوند تربتی، از منبر پایین می‌آید و می‌فرماید:« باوجود حاج آخوند، زیبنده نیست که من موعظه کنم… ای مردم! از ایشان استفاده کنید.» آنگاه از دوست صمیمی‌اش ملا عباس می‌خواهد که تا پایان ماه رمضان در آنجا سخنرانی داشته باشد. سرهنگ نوایی رئیس شهربانی وقت خراسان درباره او گفته است: من به هیچ‌ یک از این آقایان اعتماد ندارم، فقط از حاج آخوند ملا عباس است که می‌ترسم اگر نفرین کند اثر می‌کند. از قول امام خمینی(ره) نقل است که فرموده‌اند: «مرحوم حاج آخوند ملا عباس، یک‌وقت در راه مسافرت وارد قهوه خانه‌ای می‌شود… نماز که تمام می‌شود، می‌بیند از آن جوان‌ها و آن بساطشان خبری نیست و خودشان رفته‌اند… او آنچه را به‌ عنوان تکلیف تشخیص داد، عمل کرد و کار خودش را کرد، کاری به این نداشت که آنها خوششان می‌آید و از او تبعیت می‌کنند یا نه. چون کسی که اتکال به خداوند تبارک و تعالی دارد، از اینکه تنها بماند ابداً نمی‌ترسد…» حکیم میرزای عسکری معروف به «آقابزرگ شهیدی» حاج آخوند مرد فوق‌العاده‌ای است و اگر به این شدت تعبد نمی‌داشت، می‌توانست به‌ جای منطقه خراسان، دنیایی را تحت تأثیر قرار بدهد. آیت الله جنتی دبیر شورای نگهبان درباره او می‌گوید: «حاج آخوند تربتی از نوادر روزگار بود و در بسیاری از جهات واقعا دومی نداشت. ایشان در تقوا و خلوص، عالمی استثنایی بود… من همه را به مطالعه کتاب فضیلت‌های فراموش شده توصیه می‌کنم، این کتاب را مکرر و با دقت بخوانید»