خوبان خراسانی – مرحوم آیت الله سید عزالدین حسینی زنجانی (۱۳۰۰ زنجان – ۱۳۹۲ مشهد)

پدر وی یعنی آیت الله سید محمود حسینی زنجانی از علمای پارسا و از بزرگان حوزه بود که شاگردانی همچون آیت الله سید محمود طالقانی، رضا روزبه زنجانی و سید حجت هاشمی خراسانی را تربیت کرده بود. وی تحت نظارت و سرپرستی والد خود مقدمات و سطح و کمی از خارج را در زنجان فراگرفته و از دروس مرحوم آیت الله شیخ حسین دین محمدی (از شاگردان مرحوم آخوند خراسانی) نیز استفاده برد. سپس به شهر قم عزیمت و از محضر سید محمد حجت کوه کمری، سید حسین طباطبایی بروجردی، سید صدرالدین صدر، سید احمد خوانساری، میرزا رضی زنوزی تبریزی، امام خمینی، علامه سید محمدحسین طباطبایی و آیت الله شیخ مهدی مازندرانی تحصیل کرد.

علامه طباطبایی نخستین حواشی خود را بر اسفار در چاپ سنگی اسفار متعلق به وی مرقوم کرد. همچنین سلسله جلسات مباحثات شبانه با حضور علامه که بعداً به جلسات اصول فلسفه و روش رئالیسم منتهی شد، به درخواست او در منزل ایشان بنا گذاشته شد. جهت استفاده از حوزه درسی بزرگان حوزه نجف مدت کوتاهی نیز به این حوزه مشرف شد و از درس آیت الله سید عبدالهادی شیرازی، سید ابوالقاسم خویی و سید محسن حکیم استفاده کرد. در سال ۱۳۴۲ با نهضت رهبر فقید انقلاب همراه شد و در منبر صراحتاً از ایشان نام می‌برد و ضمن ترویج مرجعیت ایشان سخنرانی های تندی علیه دستگاه حاکمیت و قوانین طاغوتی ایراد می کرد که بالاخره دستگیر و مدتی در تهران همراه با برخی شخصیت ها ازجمله شهید مطهری، مرحوم محمدتقی فلسفی، مرحوم شیخ حسین لنکرانی زندانی شد. در اثر تداوم فعالیت ها و سخنرانی هایش علیه رژیم شاه، از سال ۱۳۵۱ از طرف ساواک مجبور به اقامت اجباری در مشهد گردید و در این شهر به فعالیت های علمی و سیاسی خود ادامه داد و همراه با دیگر ارکان این حوزه به مناسبت های مختلف با صدور اعلامیه و در تظاهرات پیشاپیش مردم حرکت می‌کرد. در سال ۱۳۵۴ رساله عملیه خود را در مشهد منتشر کرد و جمعی از مؤمنین از وی تقلید نمودند. پس از رحلت آیت الله اراکی، رساله فعلی با عنوان رساله توضیح المسائل در سال ۱۳۷۳ منتشر شد. بعد از پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷ به درخواست امام به زنجان برگشت و به امامت جمعه شهر زنجان منصوب شد و مدت دو سال در زنجان نقشی مؤثر ایفا نمود. بازگشت وی در مقام امام جمعه شهر با مخالفت برخی روحانیون همراه شد. سرانجام چند نفر هنگام وضو گرفتن در حیاط، به سوی او تیراندازی کردند. آسیبی به کسی نرسید، اما وی شهر را ترک و به مشهدمقدس مهاجرت دائم نمود. بعدها ترور کنندگان خود را بخشید و آن ها آزاد شدند. بعد از سکونت در مشهد در مسجد امام صادق (ع) خیابان دانشگاه مشهد نماز اقامه و جلسه تفسیر قرآن برگزار می کرد و به پرسش های جوانان پاسخ می گفت و نسبت به اتفاقات و مسائل کشور بی اعتنا نبود و موضع گیری هایی داشت. تاکنون چند اثر از وی منتشرشده است که برخی از آنها عبارت اند از : شرح خطبه حضرت زهرا (سلام الله علیها) تفسیر سوره مبارکه حمد، راه رستگاری، جستاری در باب اسلام و ایمان، مطارحات حول معیار الشرک فی القرآن، شرح زیارت عاشورا. سرانجام در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۲ جان به جان آفرین تسلیم کرد. به مناسبت رحلت ایشان عزای عمومی اعلام شد. پس از مراسم تشییع و اقامه نماز توسط آیت الله شبیری زنجانی در دارالزهد حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد.