خوبان خراسانی – مرحوم محمدتقی شریعتی (۱۲۸۶ سبزوار – ۱۳۶۶ مشهد)

در روستای مزینان از توابع سبزوار، در خانواده ای که از طرف پدر و مادر روحانی بود، زاده شد. پدرش که از تحصیلات برخوردار بود، به رتق و فتق امور شرعی اهالی مزینان اشتغال داشت. جد او (حکیم آخوند) شاگردان برجسته ملا هادی سبزواری بود. به مکتب خانه رفت و پس از سپری کردن آن دوره به تحصیل علوم دینی پرداخت. برخی از کتاب‌های دوره مقدمات را نزد پدر و عمویش در مزینان فرا گرفت و سپس برای ادامه تحصیل روانه حوزه علمیه مشهد شد و در یکی از حجرات مدرسه فاضل خان اقامت گزید. با پشتکار فراوان از محضر عبدالجواد و محمدتقی ادیب نیشابوری، محمدکاظم دامغانی، احمد مدرس یزدی، مرحوم سبزواری، شیخ هاشم قزوینی، و… بهره جست. در این زمان بود که مدارس و حوزه های علمیه به امر رضاشاه برچیده می‌شد و طلاب را به اجبار به نظام وظیفه روانه می‌کردند.

این امر اگر چه موجب از رونق افتادن تحصیل و تدریس در حوزه ها گردید، ولی او با تحمل مشقت و عسرت به تکمیل دروس سطح پرداخت و چون برای میل به درجه اجتهاد با چنین مانع بزرگی روبرو شد، تصمیم گرفت که برای شناساندن اسلام به نسل جوان به وزارت آموزش و پرورش برود. از سال ۱۳۰۹ علاوه بر شرکت در درس خارج حوزه در مدارس ملی شرافت، ابن يمين، فردوسی و دانشسرای مقدماتی به تدريس ادبيات عربی و دروس ديني پرداخت. از سال ۱۳۲۰ جلسات تفسير قرآن را در خانه خود يا دوستانش برگزار می‌کرد و در سال ۱۳۲۳ «کانون نشر حقايق اسلامی» را تأسیس کرد. انگيزه تأسیس کانون نشر حقايق اسلامي بازمی‌گردد به شرايط ویژه ای که جنگ جهانی دوم با تسلط فرهنگی شوروی از طریق ترویج اندیشه های مارکسیسم برای ايران به وجود آورده بود. تشکيل مجالس مذهبی توسط وی، تفسير قرآن و نهج البلاغه براي اولين بار در مشهد، تشکيل جلسات مناظره پس از هر سخنرانی، تغيير فرم در برگزاری مراسم تاسوعا و عاشورا و… از نمونه مواردی بود که به آن پرداخته می‌شد. در سال ۱۳۳۱ همراه با دکتر صديق و حاجی عابد زاده از نامزدهای جمعیت های موتلفه اسلامی مشهد برای شرکت در مجلس هفدهم بود. اين انتخابات دو مرحله ای بود و در دور اول استاد شريعتی از افرادی بود که رأی آورد اما انتخابات مشهد در پی اعمال نفوذ دربار در دور دوم باطل اعلام شد. در همين سال به همت آیت الله سيد رضا زنجانی و تنی چند، «نهضت مقاومت ملی» تأسیس شد. جلسات کانون، يکی از پایگاه های عمده و مهم نهضت مقاومت ملی در مشهد محسوب می‌شد. در سال ۱۳۳۶ به دليل همکاری با نهضت مقاومت ملی نزديک به ۲ ماه بازداشت شد و کانون نشر حقايق اسلامي هم تا سال ۱۳۳۹ تعطيل شد. در ایام تعطیلی کانون، جلسات تفسير قرآنش در منزل آیت الله ميلانی برگزار می‌شد. همچنين در همين سال ها به تدريس تفسير قرآن و نهج البلاغه در دانشکده الهيات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی پرداخت. در سال ۴۱ از خدمت در آموزش و پرورش خراسان بازنشسته شد. پس از آن در ماه های رمضان سال های ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ در مسجد هدايت تهران به جای آیت الله طالقانی که در بازداشت بود، تفسير قرآن می‌گفت. بين سال های ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۱ در حسينيه ارشاد تهران سخنرانی می‌کرد. در سال ۱۳۵۱ دستگير شد و يک سال و نيم در زندان قزل قلعه حبس بود تا در ۲۸ مرداد ۱۳۵۲ از زندان رهايی يافت و از اين به بعد به دليل کهولت سن کمتر در امور سياسی شرکت می کرد. کتاب‌های او عبارت اند از: اصول عقاید و اخلاق شریعتی، امامت در نهج البلاغه، تعلیمات دینی، تفسیر نوین (جزء ۳۰ قرآن)، چرا حسین قیام کرد؟، خلافت و ولایت ازنظر قرآن و سنت، وحی و نبوت در پرتو قرآن و …